حضرت زینب کبری (س) سومین فرزند امام علی (ع) و حضرت فاطمه (س) است که دو سال بعد از ولادت امام حسین (ع)، در روز ۵ جمادی‌الاول سال ششم هجری قمری در محلّه بنی‌هاشم شهر مدینه به دنیا آمدند. در برخی منابع سال تولد ایشان پنجم هجری قمری ذکر شده است. بر اساس روایات متعدد، نام حضرت زینب (س) توسط پیامبر اسلام (ص) انتخاب شده است. البته گفته شده است که جبرئیل از سوی خداوند متعال این نام را به پیامبر (ص) رسانده است. کلمه زینب به معنای «درخت نیکو منظر و خوشبو» یا «افتخار و زینت پدر» است.
ایشان با پسر عموی خود، عبداللَّه بن جعفر ازدواج کرد که بنا بر روایات تاریخ ایشان در سال هفدهم هجری قمری ازدواج کردند.
حضرت زینب (س) که زینب کبری نیز نامیده می‌شوند در زندگی خود وفات پدربزرگش حضرت محمد (ص)، بیماری و به شهادت رسیدن مادرش فاطمه زهرا (س)، شهادت پدرش امام علی (ع)، شهادت برادرش امام حسن مجتبی (ع)، واقعه کربلا و شهادت امام حسین (ع) و بسیاری از بستگانش، همچنین به اسارت رفتن در کوفه و شام را تجربه کرد که به دلیل تحمل این سختی‌های بسیار به ام المصائب معروف است. ایشان همچنین به دلیل فداکاری و قهرمانی در واقعه کربلا، در بین شیعیان به لقب قهرمان کربلا نیز شناخته می‌شود.