آموزشها
آشنایی با موسیقی ایرانی - قسمت 4 - دستگاه نوا
در ادامهی پروژهی «گوشهنگار»، این بار «پاشا هنجنی» -نوازندهی نی- دربارهی دستگاه نوا توضیحاتی را ارایه داده و نمونههایی را اجرا کرده است.
----------
نوا یکی از دستگاههای موسیقی سنتی ایرانی است. این دستگاه در مقام نوا ریشه دارد و بیشتر درجاتش نیز با مقام قدیمی نوا مطابقت دارد. از نظر فواصل، دستگاه نوا رابطهٔ تنگاتنگی با دستگاه شور دارد و بسیاری از گوشههایش نیز در مایهٔ شور هستند. این امر و برخی دلایل دیگر باعث شده که گاهی نوا را جزو متعلقات دستگاه شور در نظر بگیرند، اما بیشتر ردیفدانان نوا را یک دستگاه مستقل و جزو دستگاههای هفتگانهٔ اصلی میدانند. همچنین نوا ارتباط نزدیکی به آواز بیات اصفهان دارد و از نظر فواصل به گام کوچک نظری (مینور تئوریک) در موسیقی کلاسیک غربی نیز نزدیک است.
در ردیف موسیقی ایرانی گوشههای متعددی برای دستگاه نوا ذکر شده که بسیاری از آنها دست کم در یک دستگاه دیگر نیز طبقهبندی میشوند. مهمترین گوشههای دستگاه نوا عبارتند از: گردانیه، بیات راجه، نهفت، گوشت، نیشابورک، خجسته، عراق، عشاق، حسینی، بوسلیک، نیریز، رهاوی، ناقوس، و تخت طاقدیس. برخی از این گوشهها زمینهٔ پردهگردانی به دستگاههای دیگر، بهویژه دستگاه شور را فراهم میکنند و حتی گاهی در انتهای اجرا فرود به مایهٔ اصلی دستگاه نوا صورت نمیگیرد. برخی از آثاری که در دستگاه نوا ساخته شدهاند عبارتند از: آلبومهای چهره به چهره، نوا، مرکبخوانی، نینوا و بی تو بسر نمیشود.
نظرات