اخلاق عرفانی : رساله عملیه عرفان فصل 14 و 15 : اوقات فراغت در عرفان + عرش اخلاق
مولف: استاد علی اکبر خانجانی
ادامه توضیح :
شرح کلی اسم لطیف :
کلمه «لطیف» که در قرآن هم آمده، به چه معنا است؟
کلمه «لطیف» از ماده «لطف» به معنای دوستی و نرمی و ظرافت در شیء به کار می‌رود.
«لطیف»، از جمله صفات الهی است که در قرآن آمده، در مورد خداوند این واژه به معنای دوست داشتن بندگان، رساندن آنچه به نفع آنها است و فراهم نمودن مقدمات رسیدن خیر به آنان است.
برخی از علماء پیرامون معنای کلی لطیف، اقوالی را ذکر کرده‌اند:‌ »1. لطیف از نام‌هاى خدا است که معناى آن رفق و مهربانی نسبت به بندگان است.
2. لطیف آن کسى است که خواسته انسان را از روى مهربانى به خود برساند، 3. لطیف یعنى دانا و عالم به جزئیات و ریزه کارى‌هاى امور».
اما در مورد معانی این کلمه در آیات مختلف قرآن اقوالی وجود دارد که متفاوت هستند و به اقتضای آیه و موضوع مورد بحث، معانی مختلفی از آن قصد شده است. این آیات عبارتند از:
1. «اللَّهُ لَطیفٌ بِعِبادِهِ یَرْزُقُ مَنْ یَشاءُ وَ هُوَ الْقَوِیُّ الْعَزیزُ»،
«در اینجا منظور از لطیف آن کسى است که به نوعی -که درک آن دقت می‌خواهد- به بندگانش منفعت می‌رساند، و این منافع عبارت است از نعمت‌هایی که خداوند میان بندگانش تقسیم فرموده و مریضی‌ها را از آنان دور ساخته، آنان را خوشنود می‌سازد و بهرهمندشان می‌کند، و با وسایلى آنان را قدرتمند مىنماید و از این قبیل نیروها که نمی‌توان به عمق آن پىبرد؛ زیرا که بسیار پیچیده است»
برخی دیگر در معنایی نزدیک به آنچه ذکر شد، آورده‌اند: «اللَّهُ لَطِیفٌ بِعِبادِهِ یعنی احسان بسیاری به آنها می‌کند».

2. اما در آیه: «یا بُنَیَّ إِنَّها إِنْ تَکُ مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ فَتَکُنْ فی صَخْرَةٍ أَوْ فِی السَّماواتِ أَوْ فِی الْأَرْضِ یَأْتِ بِهَا اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ لَطیفٌ خَبیرٌ»[8] اقوال متفاوتی وجود دارد:‌
الف.«إِنَّ اللَّهَ لَطِیفٌ یعنی قدرتش نافذ است».
ب. برخی دیگر معتقدند: «إِنَّ اللَّهَ لَطِیفٌ یعنی علم او هر چیز پنهانی را شامل می‌شود».
3. همچنین در تفسیر کلمه لطیف در ذیل آیه:‌ »أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَتُصْبِحُ الْأَرْضُ مُخْضَرَّةً إِنَّ اللَّهَ لَطیفٌ خَبیرٌ»[11] آورده‌اند:‌ » و .....