نمودار استخوان ماهی، همچنین به عنوان نمودار ایشیکاوا یا نمودار علت و معلول شناخته می‌شود، یک ابزار بصری برای طبقه‌بندی علل بالقوه یک مشکل است. این ابزار برای شناسایی ریشه‌های اصلی یک مشکل استفاده می‌شود. نمودار استخوان ماهی اساساً یک ابزار تحلیل علّی است که برای ترسیم بصری علل و زیرعلل منجر به یک مسئله یا اثر خاص طراحی شده است. نمودار استخوان ماهی که معمولاً برای تحلیل ریشه علت استفاده می‌شود، تمرین طوفان فکری با نوعی الگوی نقشه ذهنی را ترکیب می‌کند. این روش باید به عنوان یک تکنیک مورد آزمایش کارآمد برای تعیین علت و معلول باشد. نمودار استخوان ماهی در مدیریت پروژه، توسعه محصول و فرآیندهای عیب‌یابی مفید است و معمولاً برای تمرکز یک گفتگو در مورد یک مشکل استفاده می‌شود. نمودارهای استخوان ماهی در طیف گسترده‌ای از صنایع استفاده می‌شوند. به عنوان مثال، صنایع مراقبت بهداشتی، آموزش و خدمات از نمودارهای استخوان ماهی برای اهداف مختلفی مانند بهبود فرآیند و رسیدگی به مسائل خدمات مشتری استفاده می‌کنند.
پس از اینکه گروه تمام علل احتمالی یک مشکل را طوفان فکری کرد، تسهیل‌کننده به گروه کمک می‌کند تا علل بالقوه را بر اساس سطح اهمیت آن‌ها رتبه‌بندی کرده و یک سلسله‌مراتب ترسیم کند. نام این نمودار از طراحی آن گرفته شده است که شبیه به اسکلت ماهی است. نمودارهای استخوان ماهی معمولاً از راست به چپ کار می‌شوند، و هر "استخوان" بزرگ ماهی به استخوان‌های کوچکتر تقسیم می‌شود که هر کدام حاوی جزئیات بیشتری هستند. دکتر کاورو ایشیکاوا (Kaoru Ishikawa)، یک متخصص کنترل کیفیت ژاپنی، به عنوان مخترع نمودار استخوان ماهی شناخته می‌شود که به کارمندان کمک می‌کند تا از راه‌حل‌هایی که صرفاً به علائم یک مشکل بسیار بزرگ‌تر رسیدگی می‌کنند، اجتناب کنند. ایشیکاوا این نمودار را در دهه 1960 در کشتی‌سازی کاوازاکی به عنوان بخشی از یک عملیات فرآیند مدیریت کیفیت پیشگام کرد.
بیشتر بخوانید: https://sharifstrategy.org/fishbone-diagram/