تصنیف: بـُتا بُتا ( از سری موسیقی دوره قاجاریه)
آواز: خسرو انصاری
سه تار: امیر حسین پورجوادی
کمانچه: سعید کامجو
تمبک: مهرداد اعرابی فرد
آهنگساز: علی اکبر شیدا
تصنیف در دوران قاجار:
امروزه در موسیقی ایران «آوازِ ضربی» را با نام «تصنیف» میشناسیم، منابع تاریخی نشان میدهد که تا اواخر دورهی صفویه تصنیفها انواع و اسمهای گوناگونی داشتهاند مانند کار، عمل، نقش، صوت، قول و غزل که از دید فُرم و همچنین ساختار ریتمیک و ملودیک از یکدیگر متمایز میشدند. اما از دورهی زندیه به بعد تمایزِ بین انواع تصنیفها فراموش شده و تا پایان دوران قاجار همهی آوازهای ضربی به استثنای نوعی «ضربی بداهه [کارعمل]» همه بهنام تصنیف خوانده و اجرا میشدند. تصنیفهایی که در دوران قاجار ساخته و اجرا میشدند بر اساسِ فُرم، تعلق آنها به رپرتوار زنانه و مردانه، و بستر اجتماعی و فرهنگیای که در آن ساخته شدهاند قابل دستهبندی هستند.
بسیاری از تصنیفهایی که امروزه سرایندهگانشان برای ما نامعلومند و به «تصنیفهای قدیمی» معروف شدهاند از رپرتوار زنانه بوده و در اندرونیها ساخته و خوانده میشدهاند. تعدادی از زنان دربار مانند «سلطان خانم»، مطربّ دربارِ فتحعلیشاه قاجار که بعدها همسر او شد، و نیز «تاجالسلطنه» دخترِ ناصرالدینشاه قاجار تصنیفهای برجستهای از خود به یادگار گذاشتهاند. مردانی نیز که به طور حرفه ای به ساختن تصنیف میپرداختند کم نبود و از آن جمله میتوان به «علیاکبر شیدا»، «شوریده شیرازی»، «بدایعنگار تهرانی» و «عارف قزوینی» اشاره کرد.
از دیگر تصنیف خوانهای پایانِ دوران قاجار که از رپرتوار خوبی برخوردار بودهاند میتوان به «رضاقلیخان نوروزی»، «دایی مشیرهمایون شهردار» و «باقرخان معروف به باقر لَبو» نام برد که از دو تای آخر تعدادی صفحه موجود است.
تصنیف بتا بتا که با وزن سنگین سه ضربی در چهار گاه خوانده می شود و آهنگ زیبائی دارد ساخته ی سلطان خانم شاگرد آقا علی اکبر شیدا است که در قسمت آخر، تند و شش هشتم می شود.
بتا بتا ، مجنون و مفتونم من از غم تو
تنها تنها دیده چون جیحونم من از غم تو
صبا آن شوخ رعنا را
بگو مجنون مکن ما را
ورنه بگذار بمیرم
ره شادی برچینم
با ما صنما تاکی بکینی ، دلبر
با مدعیانم می نشینی ، دلبر
مکن فراموشم مکن فراموشم
صبا ز یاری به کوی لیلی ببرپیامی